Nieuws Bocholt

Op een luchtfoto van Stalag VIII A is Baracke 17 te lokaliseren. Ze lag in het kampdeel dat voor gevangenen uit de Sovjetunie was ingepland. Maar eind 1940 waren die er nog niet. Pas op 5 januari 1941 zouden de eersten van hen aankomen. 

Zoals alle barakken voor huisvesting bestond Baracke 17 uit twee delen, een A- en een B-deel. Die waren van elkaar gescheiden door een noodkeuken en een ruimte voor een kattenwasje. In ieder deel konden 120 gevangenen worden gehuisvest. Slaapgelegenheid vonden zij in stapelbedden van drie etages. Die waren in blokken van vier geordend. Eenvoudige tafels en zitbanken vervolledigden de inrichting. Kasten waren er niet. Aan weerszijden van iedere barak — 12,50 bij 64 meter — lag een inkomsas met toilet. Bij meerdere barakken hoorde één ruimer sanitair gebouw. Daar konden de gevangenen zich uitgebreider wassen. Er stonden ook meerdere *Plumpklos* (een koddige Duitse klanknabootsing voor het soort wc’s) naast elkaar en zonder tussenwand opgesteld. 

Naast barakken voor de huisvesting waren er ook functionele barakken. Die dienden één bepaald doel. Eén daarvan is Henri Vanbussel bijzonder bijgebleven: de barak voor de katholieke misvieringen. Daar vierde hij met honderden krijgsgevangenen van meerdere nationaliteiten Kerstmis 1940. Henri aan zijn heeroom: “Zo maak ik dan ook een kerstfeest mee in een krijgsgevangenkamp, maar dit was schoner dan ik verwachtte. Gisterenavond werd hier door Franse priesters om half negen een mis voor Kerstmis opgedragen.” Eén moment uit die viering maakte een bijzondere indruk: het ‘Stille Nacht, Heilige Nacht’, in een proppensvolle kapelbarak gezongen door gevangenen van vele nationaliteiten, ieder in zijn taal.

Na Kerstmis moest Henri nog bijna veertien dagen op zijn *Entlassungsschein* uit Stalag VIII A wachten. Dat werd hem op 8 januari 1941 overhandigd. Henri Vanbussel: “Toen was het zover. We moesten weer de beestenwagons in. Het vroor dat het kraakte. Maar dat voelden we niet: het ging richting Kaulille. Na een hele tijd gereden te hebben, stopte de trein weer. Het was rond 9 uur. We stapten uit en stonden in… Hamont. Bijna onmiddellijk was er een grote toeloop. Iedereen wilde weten of er bekenden onder de gevangenen waren. Later reden we door naar Antwerpen. Daar kregen we de nodige papieren en toen konden we naar huis. In Lille konden we uitstappen. De brug over het kanaal was kapot, maar over het ijs konden we naar de overkant. Hoe dichter we bij huis kwamen, hoe nieuwsgieriger we werden. Vanuit Kaulille kwamen ze ons al tegemoet: het was lachen en wenen tegelijk. Daarna moest er uren verteld worden. Van de ergste miserie waren we na een aantal weken wel bekomen. Maar rustig leven konden we niet, want vele jonge mannen moesten naar Duitsland om er te gaan werken. Omdat ik niet van plan was op zo’n oproep in te gaan, besloot ik onder te duiken.” 

Maar de contacten tussen Duitsers en Belgische krijgsgevangenen op een *Arbeitskommando* verliepen toch vaker wat minder strikt dan opgelegd, anders dan in de Stalags. Door het op kleinere schaal samenwerken kon een minder afstandelijke omgang ontstaan. Dat lijkt op de Gutshof van Hans-Christoph von Wietersheim-Kramsta ook zo te zijn gegaan. “In Schlanz zijn ze altijd goed voor ons geweest!” getuigde Henri meermaals. Dat minder afstandelijke valt ook uit bewaarde foto’s af te leiden. In zo’n sfeer en omgeving is het niet uitgesloten dat Belgische gevangenen toegang tot Duitse kranten werd geoorloofd.

“Ik heb in de gazet gelezen dat in Kaulille een vader met drie kinderen dood bleven. Is dat waar?” schreef Henri aan zijn moeder. Ten vroegste op 23 november kwam zijn brief in het ouderlijk huis op het Hostie aan. En al op 2 december – nog vóór moeders antwoord Schlanz kon bereiken – stuurde Henri al een kaart na. Mét zijn antwoord op zijn eerdere vraag: “Beminde familie, (…) Ook heb ik dan het ongeval van Jef Croonen vernomen, hetgeen me een paar dagen erg op de maag heeft gelegen.”

Dat het gebeuren waarover de krant berichtte inderdaad had plaatsgevonden, vernam hij van medegevangenen. Die waren via hun post daarvan op de hoogte gesteld. Op 1 oktober 1940 verloren in Kaulille inderdaad vier leden van het gezin Croonen-Hollanders het leven: vader Jef en drie kinderen. Oorzaak: fout gedropte bommen. Die waren voor een eind verderop bedoeld – voor de buskruitfabriek Cooppal.

Ver van huis had Henri alle reden om over het bevestigde te prakkezeren. Hij kende de slachtoffers. Hij kwam bij hen over de vloer. Zij woonden op een steenworp van zijn grootouders, Theodoor Bloemen en Elisabeth Geuns. En daar hadden Henri’s moeder en zijn broers en zussen een onderkomen gekregen. Op die eerste oktoberavond had het ook voor hen zwaar fout kunnen aflopen.

En toch had ‘hieërnoonk’ één maand na de tragedie aan Henri geschreven: “Alles heel goed te Kaulille, Raak en Hostie!” Het hele plaatje was dat niet! Leugentje om bestwil? Uiteraard. Henri mocht zich zo min mogelijk ‘bekommeren’. Dat pakte anders uit.

Jef Vanbussel

De trajectcontrole wordt geplaatst tussen de grens met Bree en de Reppelerbeek. In tegenstelling tot een gewone flitspaal meet dit systeem de gemiddelde snelheid over een langere afstand. Dat moet zorgen voor een rustiger verkeersbeeld en het typische ‘even remmen en weer optrekken’ vermijden.

De burgemeester is duidelijk: “Als lokaal bestuur nemen we verkeersveiligheid zeer ernstig. De cijfers op de Breeërweg spreken voor zich. Met deze trajectcontrole willen we de snelheid blijvend naar beneden krijgen en zo een veilige schoolroute garanderen voor onze kinderen.”

De gemeente verwacht dat de maatregel, net als in andere gemeenten, zal leiden tot een sterke daling van het aantal snelheidsovertredingen en verkeersongevallen.